Een dansende muur van groen, paars en rood licht. Wie in donkere perioden rond de poolcirkel is geweest, heeft het wellicht weleens gezien: het noorderlicht. Het poollicht of ‘aurora borealis’ zoals het ook wel genoemd wordt, kan een erg indrukwekkende ervaring zijn. Hoewel noorderlicht het vaakst voorkomt in het hoge noorden, is het licht soms ook op lagere breedtegraden waar te nemen. In zeldzame gevallen is het natuurverschijnsel zelfs in België te zien.
Hoe ontstaat het poollicht
Het noorderlicht wordt veroorzaakt door een wolk van elektrisch geladen deeltjes, afkomstig van de zon. Deze geladen deeltjes worden met snelheden van maar liefst 300 tot 700 kilometer per seconde de ruimte in geslingerd. Wanneer deze deeltjes in de atmosfeer terecht komen, botsen ze met zuurstof- en stikstofdeeltjes. Hierbij komt energie vrij en dat resulteert in de kleuren van het noorderlicht. Dit proces vindt plaats op 80 tot 1000 kilometer boven het aardoppervlak.
Door het aardmagnetisch veld worden de elektrisch geladen deeltjes aangetrokken richting de Noordpool en de Zuidpool. Er bestaat dus ook zuiderlicht.
Wanneer kun je het noorderlicht zien?
Over het algemeen geldt: hoe hoger de snelheid van de elektrisch geladen deeltjes en hoe meer geladen deeltjes op de aarde worden ‘afgevuurd’, des te sterker het noorderlicht. Het noorderlicht is dan ook het sterkst wanneer uitbarstingen aan het oppervlak van de zon plaatsvinden, een zogeheten ‘zonnestorm’.
Alleen bij krachtige zonnestormen is het noorderlicht in België te zien. Dit gebeurt slechts eens in de paar jaar. Soms wordt noorderlicht verwacht, maar is het niet met het blote oog zichtbaar. Het is dan net niet fel genoeg. Vaak kun je het dan wel met een fotocamera waarnemen. Dit noemen we fotografisch noorderlicht.
Ideale omstandigheden
Het noorderlicht is niet zichtbaar wanneer andere lichtbronnen in de buurt zijn. Daarom moet het volledig donker zijn en wordt het over het algemeen alleen tussen eind augustus en eind april waargenomen, omdat het in mei en in de zomer 's nachts te licht blijft. Noorderlicht komt het meest voor in maart, april, september en oktober. Dit heeft te maken met de stand van de aarde t.o.v. de zon, waardoor het aardmagnetische veld meer verstoord is en we daardoor vaker poollicht kunnen zien. Een volle maan kan verstorend zijn en ook lichtvervuiling is een spelbreker. Om het noorderlicht te zien kun je dus het best naar een plek buiten de stad gaan om het te zien.
Noorderlicht in België
In België is kans om het noorderlicht te zien als een krachtige uitbarsting aan het oppervlak van de zon heeft plaatsgevonden. Daarbij geldt: hoe noordelijker in België je zit, des te groter de kans om het te zien. Favoriet gebied is dan ook de Kempen. Omdat het noorderlicht heel hoog in de atmosfeer ontstaat moet het onbewolkt zijn om het te kunnen zien. De kans om het te zien is extra groot rondom de periode van de nieuwe maan, omdat er dan weinig maanlicht is. Bij volle maan is de kans om noorderlicht te zien extra klein.
Wil je weten of de weersomstandigheden goed zijn om noorderlicht waar te nemen? Check dan ons weerbericht en hou ons nieuwsblog in de gaten.
Komende jaren meer noorderlicht te verwachten
Komende jaren neemt de kans om het noorderlicht te spotten toe. Dit heeft te maken met de zonnecyclus. Noorderlicht heeft te maken met zonuitbarstingen en hoeveel die voorkomen varieert door de jaren heen. Elke 11 jaar is er een maximum en daar tussenin zit een periode met een lagere zonactiviteit.
In juli 2014 vond het vorige maximum plaats en in december 2014 zaten we op een minimum. Daarna is de zonneactiviteit weer toegenomen en nu zijn we op weg naar een maxima dat in de eerste helft van 2025 zal vallen. Hierdoor is de kans op noorderlicht de komende maanden extra groot!
Variaties in het magneetveld van de aarde maken de herfst en lente nog net wat kansrijker voor noorderlicht dan de wintermaanden. Het magnetisch veld van de aarde reageert dan door de stand van de zon t.o.v. de aarde beter op de deeltjes van de zon, doordat het aardmagnetisch veld verstoord raakt.
Meer Astronomie-nieuws